PRAWO ADMINISTRACYJNE: Ceny maksymalne oraz maksymalne marże

Maksymalne ceny lub maksymalne marże hurtowe i detaliczne stosowane w sprzedaży towarów lub usług mających istotne znaczenie dla ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa ludzi lub kosztów utrzymania gospodarstw domowych

Minister właściwy do spraw gospodarki może, w drodze rozporządzenia, ustalić maksymalne ceny lub maksymalne marże hurtowe i detaliczne stosowane w sprzedaży towarów lub usług mających istotne znaczenie dla ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa ludzi lub kosztów utrzymania gospodarstw domowych.

W rozporządzeniu mogą zostać ustalone maksymalne ceny:

1. dla różnych poziomów obrotu towarowego, lub
2. z uwzględnieniem skali sprzedaży albo świadczenia usług i uwarunkowań regionalnych.

Przy ustalaniu wysokości maksymalnych cen może zostać uwzględniona wysokość cen w okresie poprzedzającym wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego, a także uzasadnione zmiany kosztów produkcji i zaopatrzenia, w związku z jego wprowadzeniem. Zgodnie z powyższym w rozporządzeniu minister właściwy do spraw gospodarki określi podstawę obliczania maksymalnych marż oraz może ustalić maksymalne marże dla poszczególnych rodzajów towarów lub marże naliczane od ceny hurtowej.

Zakres towarów i usług, które mają zostać objęte regulacją cen i marż maksymalnych, nie został dokładnie sprecyzowany. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy rozwiązanie to z założenia ma dotyczyć tylko produktów podstawowych, mających wyjątkowe znaczenie dla ochrony zdrowia lub funkcjonowania gospodarstw domowych.

W omawianym zakresie na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzony został zakaz stosowania w obrocie cen lub marż wyższych niż ustalone w ramach tarczy antykryzysowej.

W przypadku ustalenia cen maksymalnych na poszczególne produkty bezpośrednimi uprawnieniami dysponować będą również konsumenci. Zgodnie z treścią art. 538 Kodeksu cywilnego, jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje przepis określający cenę maksymalną, kupujący nie jest obowiązany do zapłaty ceny wyższej, a sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą, obowiązany jest zwrócić kupującemu pobraną różnicę.

Podstawowy system kontroli i kar w zakresie cen maksymalnych lub maksymalnych marż hurtowych i detalicznych stosowanych w sprzedaży towarów lub usług mających istotne znaczenie dla ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa ludzi lub kosztów utrzymania gospodarstw domowych

Podstawową kontrolę przestrzegania stosowania wprowadzonych cen maksymalnych produktów, które mogą być wykorzystywane w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, w zakresie swojej właściwości, prowadzą:

1. Inspekcja Farmaceutyczna;
2. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych;
3. Państwowa Inspekcja Sanitarna.

Przedsiębiorca stosujący wyższe niż ustalone ceny maksymalne produktów, które mogą być wykorzystywane w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000,00 zł do 5 000 000,00 zł. Kara pieniężna nakładana jest w drodze decyzji właściwego organu, który nadaje jej rygor natychmiastowej wykonalności, a karę tę uiszcza się w terminie 7 dni od dnia doręczenia decyzji. Wykonanie decyzji nakładającego karę na przedsiębiorcę nie może zostać wstrzymane.

Karę pieniężną nakłada w drodze decyzji w zakresie swojej właściwości:

1. wojewódzki inspektor farmaceutyczny;
2. Główny Inspektor Farmaceutyczny;
3. Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych;
4. państwowy wojewódzki inspektor sanitarny.

Podstawowy system kontroli i kar w zakresie cen maksymalnych lub maksymalnych marż hurtowych i detalicznych stosowanych w sprzedaży towarów lub usług mających istotne znaczenie dla ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa ludzi lub kosztów utrzymania gospodarstw domowych

Podstawową kontrolę przestrzegania stosowania wprowadzonych cen maksymalnych lub maksymalnych marż hurtowych i detalicznych stosowanych w sprzedaży towarów lub usług mających istotne znaczenie dla ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa ludzi lub kosztów utrzymania gospodarstw domowych prowadzi Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.

W zakresie niezastrzeżonym dla inspekcji, o której mowa powyżej, kontrolę przestrzegania przez przedsiębiorców wprowadzonego zakazu sprawuje Inspekcja Handlowa.

W omawianym zakresie do kontroli przedsiębiorców stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy Prawo przedsiębiorców, z pewnymi wyjątkami. Mianowicie organ przeprowadzający kontrolę:

1. nie musi przeprowadzać analizy prawdopodobieństwa naruszenia prawa przez przedsiębiorcę,
2. nie musi zawiadamiać przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli,
3. w upoważnieniu do przeprowadzania kontroli nie musi wskazywać oznaczenia przedsiębiorcy objętego kontrolą,
4. może przeprowadzać czynności kontrolne bez udziału przedsiębiorcy lub osoby przez niego upoważnionej,
5. może prowadzić równocześnie więcej niż jedną kontrolę działalności gospodarczej,
6. nie jest związany czasem trwania kontroli u danego przedsiębiorcy,
7. może przeprowadzić ponowną kontrolę danego przedsiębiorcy, która może dotyczyć tego samego zakresu działalności,
8. do kontroli z zakresu przestrzegania ustalonych maksymalnych cen lub marż nie stosuje się art. 59 ustawy Prawo przedsiębiorców, który przewiduje prawo przedsiębiorcy do wniesienia sprzeciwu wobec podjętych i wykonanych przez organ kontroli czynności.

Przedsiębiorca stosujący wyższe niż ustalone maksymalne ceny lub marże podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000,00 zł do 5 000 000,00 zł. Kara pieniężna nakładana jest w drodze decyzji właściwego organu, a organ może nadać jej rygor natychmiastowej wykonalności.

Karę pieniężną nakłada w drodze decyzji w zakresie swojej właściwości:

1. wojewódzki inspektor farmaceutyczny;
2. wojewódzki inspektor jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych;
3. państwowy wojewódzki inspektor sanitarny;
4. wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej.

Nałożoną karę uiszcza się w terminie 7 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna. Jeżeli decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności, jej wykonanie nie może zostać wstrzymane.

Szczególny system kontroli i kar w zakresie przestrzegania stosowania maksymalnych cen i marż

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi szczególną kontrolę przestrzegania:

1. cen maksymalnych produktów, które mogą być wykorzystywane w związku z przeciwdziałaniem COVID-19;
2. cen maksymalnych lub maksymalnych marż hurtowych i detalicznych stosowanych w sprzedaży towarów lub usług mających istotne znaczenie dla ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa ludzi lub kosztów utrzymania gospodarstw domowych.

Prezes UOKiK-u może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie, dopuścił się wielokrotnie, w przypadku wielu towarów lub usług lub na dużą skalę, naruszenia zakazu stosowania wyższych niż maksymalne cen lub marż.

Inną karą pieniężną, która może zostać nałożona na przedsiębiorcę kontrolowanego przez Prezesa UOKiK-u w drodze decyzji, jest kara pieniężna w wysokości do 5% przychodu osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, ale nie więcej niż 50 000 000,00 zł, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie:

1. nie udzielił informacji żądanych przez Prezesa UOKiK-u lub udzielił nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd;
2. uniemożliwia lub utrudnia rozpoczęcie lub przeprowadzenie kontroli.

Nałożone kary pieniężne, o których mowa powyżej, stanowią dochód budżetu państwa. Kary nałożone przez Prezesa UOKiK-u uiszcza się w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji o nałożeniu danej kary.

Do postępowania przed Prezesem UOKiK-u, w zakresie nałożenia powyższych kar pieniężnych, stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 3 ustawy z o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, z wyłączeniem przepisów art. 8, art. 26–28 oraz art. 31 ww. ustawy.