Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne – nowe rozwiązanie w tarczy antykryzysowej 4.0

W dniu 19.06.2020 r. uchwalona została ustawa o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 (tzw. tarcza antykryzysowa 4.0). W Rozdziale 6. tarczy antykryzysowej 4.0 określono zasady przeprowadzania uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, w sprawach nieuregulowanych odsyłając do postępowania o zatwierdzenie układu uregulowanego w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne. W związku z powyższym, uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne z założenia ma być postępowaniem w istotnym zakresie toczącym się poza sądem, co z kolei ma wpłynąć na jego szybkość i sprawność, przy jednoczesnym zapewnieniu ochrony dłużnikowi i poszanowaniu praw wierzycieli.

Moment wystąpienia skutków otwarcia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego

W celu otwarcia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik, który jest zagrożony niewypłacalnością lub już jest niewypłacalny (bez względu na to czy ma to związek z epidemią wirusa SARS-CoV-2), powinien zawrzeć z osobą posiadającą licencję doradcy restrukturyzacyjnego umowę o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania. Z chwilą zawarcia takiej umowy licencjonowany doradca restrukturyzacyjny obejmuje funkcję nadzorcy układu. Dłużnik oraz nadzorca układu niezwłocznie przygotowują propozycje układowe, spis wierzytelności i spis wierzytelności spornych. Następnie dłużnik powinien ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym fakt zawarcia z nadzorcą układu umowy o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania. Dzień dokonania ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym jest dniem otwarcia postępowania, a co za tym idzie, z tym dniem powstają skutki mające wpływ na prawa i obowiązki dłużnika oraz na prawa wierzycieli. W porównaniu do postępowań uregulowanych w ustawie Prawo restrukturyzacyjne, różnica jest więc znacząca, gdyż w ich przypadku takie skutki mają miejsce dopiero z chwilą podjęcia decyzji przez sąd restrukturyzacyjny, co w praktyce trwa od kilku do nawet kilkunastu tygodni.

Proponowane rozwiązanie ma więc zdecydowanie przyspieszyć moment wystąpienia skutków otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, co ma fundamentalne znaczenie dla przedsiębiorcy, który chce uniknąć ogłoszenia upadłości.

Skutki otwarcia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego

Otwarcie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego (ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym) wywołuje następujące skutki:

• zawieszenie postępowań egzekucyjnych i zabezpieczających dotyczących wierzytelności objętych z mocy prawa układem; przy spełnieniu określonych warunków zawieszeniu ulegają też postępowania egzekucyjne i zabezpieczające prowadzone na rzecz wierzycieli zabezpieczonych rzeczowo na majątku dłużnika;
• niedopuszczalność wszczęcia nowych postępowań egzekucyjnych i zabezpieczających;
• zakaz wypowiedzenia przez wynajmującego lub wydzierżawiającego umowy najmu/dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w której prowadzone jest przedsiębiorstwo;
• zakaz wypowiedzenia umów kredytu, ubezpieczeń majątkowych, leasingu, rachunku bankowego, poręczeń, gwarancji i akredytywy;
• zakaz spłacania przez dłużnika wierzytelności objętych z mocy prawa układem; innymi słowy „stare” wierzytelności zostają oddzielone i w stosunku do nich będzie toczyło się postępowanie restrukturyzacyjne, natomiast nowe wierzytelności (powstałe po otwarciu restrukturyzacji) powinny być regulowane na bieżąco pod rygorem umorzenia postępowania.

Podsumowując, otwarcie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego daje dłużnikowi swego rodzaju „parasol ochronny”, dzięki któremu dłużnik ma szansę na uzdrowienie swojego przedsiębiorstwa poprzez zawarcie układu na warunkach satysfakcjonujących zarówno dłużnika, jak i jego wierzycieli. Ponadto, jeżeli ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym zostanie dokonane we właściwym terminie określonym w art. 21 ust. 1 lub ust. 2a ustawy Prawo upadłościowe oraz dojdzie do prawomocnego zatwierdzenia układu, to wyłączona zostaje osobista odpowiedzialność osób zarządzających po stronie dłużnika za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Rozwiązania chroniące wierzycieli w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym

Samo ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o zawarciu umowy z licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym rodzi daleko idące skutki, w tym ogranicza wierzycieli w egzekwowaniu ich należności. W konsekwencji przewidziano także rozwiązania mające na celu ochronę uzasadnionych interesów wierzycieli. Są nimi:

• jednorazowa możliwość skorzystania przez dłużnika z uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego;
• możliwość uchylenia przez sąd restrukturyzacyjny skutków dokonania ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, jeżeli prowadzą one do pokrzywdzenia wierzycieli;
• umorzenie postępowania z mocy prawa, jeżeli w terminie 4 miesięcy od dnia dokonania ogłoszenia nie zostanie złożony wniosek o zatwierdzenie układu;
• ograniczenie zarządu przedsiębiorstwem przez dłużnika od dnia dokonania ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym poprzez powołanie nadzorcy układu, którego zgoda jest wymagana m.in. na czynności dłużnika przekraczające zakres zwykłego zarządu;
• możliwość żądania przez wierzyciela naprawienia szkody, w przypadku dokonania przez dłużnika ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym w złej wierze.

Dodatkowo możliwość skorzystania z uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego przez dłużnika została ograniczona w czasie, tj. do dnia 30 czerwca 2021 r.

Tarcza antykryzysowa została aktualnie skierowana do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i oczekuje na jego podpis. Praktyka stosowania przepisów dotyczących uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego pokaże czy postępowanie to pozwoli na szybsze i efektywniejsze zawarcie układu z wierzycielami z zapewnieniem ochrony słusznych praw wierzycieli.