Outsourcing a przejście części zakładu pracy na nowego pracodawcę
Przejście części zakładu pracy na nowego pracodawcę może być konsekwencją różnorodnych zdarzeń prawnych. Rezygnacja przez pracodawcę z samodzielnego wykonywania pewnych czynności i powierzenie ich zewnętrznemu podmiotowi, który świadczy usługi w danym zakresie, może być, w okolicznościach danego przypadku, uznane za przejście części zakładu pracy na nowego pracodawcę w rozumieniu art. 23(1) k.p.
Rozważając powierzenie świadczenia określonych usług podmiotowi zewnętrznemu, należy zatem przeprowadzić kompleksową analizę nie tylko umowy o świadczenie usług zawieranej z takim podmiotem, lecz także okoliczności faktycznych towarzyszących jej zawarciu, a następnie realizacji. Prawidłowa kwalifikacja planowanego procesu organizacyjnego pozwoli pracodawcom na wywiązanie się z ciążących na nich obowiązków, a pracownikom na skorzystanie z odpowiednich uprawnień.
Co to jest outsourcing – orzecznictwo
W aktualnym stanie prawnym brak jest legalnej definicji outsourcingu. Zgodnie z orzecznictwem z outsourcingiem mamy do czynienia w przypadku wydzielenia ze struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa realizowanych przez nie funkcji i przekazanie ich do realizacji innym podmiotom gospodarczym (tak m.in.: wyrok SN z dnia 13 kwietnia 2010 r., sygn. akt I PK 210/09, oraz wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 16 marca 2017 r., sygn. akt I SA/Wr 1024/16). W praktyce przedmiotem umów outsourcingu są w przeważającej mierze usługi sprzątania, usługi ochrony i dozoru obiektów, usługi księgowo-kadrowe czy też usługi informatyczne lub prawne.
Dodatkowe porozumienia przy umowie outsourcingu
Niejednokrotnie przy zawieraniu umów outsourcingowych podpisywane są dodatkowe porozumienia pomiędzy pracodawcami dotyczące przejścia pracowników. Porozumienia takie są pomocne w ocenie danego przypadku i warto je zawierać chociażby dla celów dowodowych. Niemniej jednak należy mieć na uwadze, że przejście części zakładu pracy zawsze następuje stosownie do bezwzględnie obowiązującej normy przepisu art. 23(1) § 1 k.p., z mocy samego prawa.
Czy w danym przypadku mamy do czynienia z częścią zakładu pracy – orzecznictwo
Przepis art. 23(1) § 1 k.p. stanowi, że w razie przejścia zakładu pracy (jego części) na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Z punktu widzenia powyższej normy prawnej kluczowe pozostaje zatem ustalenie, czy w określonym przypadku mamy do czynienia z częścią zakładu pracy.
W wyroku z dnia 29 listopada 2005 r. (sygn. akt II PK 391/04) Sąd Najwyższy uznał, że: „Częścią zakładu pracy w rozumieniu art. 23(1) § 1 k.p. jest taka jego część, która może być potraktowana jako placówka zatrudnienia pracownika, a więc zespół składników umożliwiający wykonywanie w niej pracy”.
Przy ocenie, czy w danym przypadku mamy do czynienia z częścią zakładu pracy, należy mieć zatem na uwadze aspekty: majątkowy, niemajątkowy, osobowy, organizacyjny i zadaniowy (tak m.in.: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 02 grudnia 2015 r., sygn. akt III AUa 569/15).
Przejście części zakładu pracy bez przejęcia składników majątkowych
Należy jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z częścią orzecznictwa w okolicznościach danego przypadku może dojść do przejścia części zakładu pracy bez przejęcia składników majątkowych (tak m.in.: wyrok SN z dnia 07 lipca 2007 r., sygn. akt I PK 212/06; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 lipca 2016 r., sygn. akt III AUa 357/16; wyrok SN z dnia 28 stycznia 2021 r., sygn. akt I USKP 4/21).
Konieczne jest więc ustalenie, czy dla danej części zakładu pracy zasadniczymi zasobami, które decydują o jej charakterze i zdolności do prowadzenia działalności są ludzie (pracownicy, ich kwalifikacje, wykonywane zadania), czy też decydujące znaczenie mają składniki majątkowe. W zależności od wyniku ustaleń w ramach przejścia zakładu pracy konieczne może się stać przejęcie większości pracowników, wykonywanych przez nich zadań bądź składników majątkowych, np. na podstawie umowy najmu lub dzierżawy.
Przejście zakładu pracy zgodnie z art. 23(1) § 1 k.p.
Przepis art. 23(1) § 1 k.p. dla uznania danego zdarzenia za przejście zakładu pracy wymaga ponadto, aby nastąpiły „(…) przejęcie faktycznego władztwa nad częścią zakładu pracy przez nowy podmiot, który staje się pracodawcą, oraz faktyczna możliwość wykorzystywania przedmiotów (praw) tworzących zakład pracy w ramach działalności związanej z zatrudnieniem pracowników” (tak m.in.: wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 16 marca 2017 r., sygn. akt I SA/WR 1024/16).
Przejęci pracownicy winni zatem świadczyć pracę na rzecz nowego pracodawcy, który w szczególności wypłaca wynagrodzenia, ustala plany urlopowe, ocenia i kontroluje wykonywaną pracę, a zwłaszcza kieruje i nadzoruje pracę, a nie przejmuje tylko funkcje kadrowe (tak m.in.: wyrok WSA w Gliwicach z dnia 04 października 2017 r., sygn. akt I SA/Gl231/17).
Orzecznictwo – konieczne jest zachowanie tożsamości przez tę część zakładu pracy po jego przejęciu
Kolejną przesłanką, wskazywaną przez orzecznictwo, której spełnienie warunkuje uznanie określonego zdarzenia za przejście części zakładu pracy na nowego pracodawcę w rozumieniu art. 23(1) § 1 k.p., jest zachowanie tożsamości przez tę część zakładu pracy po jego przejęciu (tak m.in.: wyrok SN z dnia 20 kwietnia 2017 r., sygn. akt I PK 153/16, oraz wyrok WSA w Lublinie z dnia 23 listopada 2017 r., sygn. akt I SA Lu 528/17).
Oznacza to, że niezbędne jest ustalenie, czy działalność części zakładu pracy, która została przejęta jako funkcjonująca jednostka, została podjęta i jest kontynuowana. W orzecznictwie wskazuje się również, że dla oceny danego przypadku istotne znaczenie mogą mieć dodatkowo kwestie przejęcia klientów obsługiwanych przez część zakładu pracy czy też wartości przejmowanych składników majątkowych.
Outsourcing a przejście części zakładu pracy na nowego pracodawcę – dokładna analiza jest konieczna
Pracodawca, decydując się zatem na zaprzestanie samodzielnego wykonywania danego zadania i powierzenie jego realizacji innemu podmiotowi, powinien dokonać uprzedniej i kompleksowej analizy, tak aby właściwie zakwalifikować i przeprowadzić planowany proces organizacyjny. Konsekwencją błędnego zakwalifikowania danego procesu jako przejścia części zakładu pracy na nowego pracodawcę może być w szczególności uznanie przez właściwe organy przejęcia jako pozornego i w następstwie wydanie orzeczenia o odpowiedzialności „byłego pracodawcy” za niepobranie zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, a także za nieopłacenie składek na ubezpieczenia społeczne.
W przypadku natomiast, gdy dane zdarzenie – pomimo tego, że powinno – nie zostanie zakwalifikowane jako przejście części zakładu pracy na nowego pracodawcę, zarówno dotychczasowy, jak i nowy pracodawca nie wywiążą się względem pracowników z obowiązków informacyjnych, o których mowa w art. 23(1) § 3 k.p. Dodatkowo, w przypadku pracodawców, u których działają organizacje związkowe, naruszone zostaną obowiązki informacyjno-konsultacyjne, o których mowa w art. 261 ustawy o związkach zawodowych, za których niewypełnienie grozi kara grzywny albo ograniczenia wolności (art. 35 ust. 1 pkt. 4 ustawy o związkach zawodowych).