NOWELIZACJA. Zwrot środków z tytułu odwołanych imprez turystycznych.

Ustawą nowelizującą z dnia 17 września 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw ustawodawca wprowadził zmiany do tarczy antykryzysowej mające na celu wsparcie branży turystycznej, nazywane tarczą turystyczną lub tarczą dla turystyki (przy czym niektórzy określają ją mianem drugiej tarczy turystycznej).

Większość zmian wprowadzonych ustawą nowelizującą zaczyna obowiązywać od 1 października 2020 r. Głównym celem zmian jest wsparcie organizatorów turystyki w obowiązku uregulowania zasad dotyczących wypłat środków na rzecz podróżnych z tytułu odwołanych imprez turystycznych.

Utworzone zostają dwa nowe fundusze: Turystyczny Fundusz Pomocowy (wyodrębniony rachunek w Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym), który będzie miał na celu udzielanie pożyczek organizatorom turystyki przeznaczonych na zwroty podróżnym wpłat w nadzwyczajnych i nieuniknionych okolicznościach oraz Turystyczny Fundusz Zwrotów, z którego realizowane będą wypłaty ze środków Skarbu Państwa na rzecz podróżnych w przypadku, gdy podróżny nie otrzymał vouchera lub nie wyraził zgody na jego przyjęcie, do wyczerpania zgromadzonych w funduszu środków.

Termin na zwrot środków z tytułu odwołanych imprez turystycznych

Najważniejszą informacją dla podróżujących wprowadzoną omawianą nowelizacją jest zniesienie z dniem 1 października 2020 r. terminu 180 dni (a w zasadzie 194 dni, wliczając termin 14 dni wynikający z ustawy o imprezach turystycznych) na zwrot środków w przypadku bezkosztowego odstąpienia od umowy o udział w imprezie turystycznej (art. 36a tarczy antykryzysowej).

W przypadku oświadczeń o odstąpieniu złożonych po tym dniu organizator będzie zobowiązany do zwrotu poniesionych przez podróżującego opłat w terminie 14 dni od dnia rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej, wynikającym z art. 47 ust. 4 i 6 Ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych (dalej: ustawa o imprezach turystycznych). Odroczenie skuteczności odstąpień od umów miało pozwolić organizatorom turystyki na zorganizowanie środków finansowych potrzebnych na dokonanie zwrotów z tytułu imprez, które się nie odbyły. Zniesienie tego ograniczenia zostało podyktowane z jednej strony przywróceniem możliwości realizacji zagranicznych imprez turystycznych, a co za tym idzie odzyskaniem przez organizatorów możliwości pozyskania środków na regulowanie swoich zobowiązań, a z drugiej strony stanowiskiem Komisji Europejskiej, która w swoim wystąpieniu uznała wydłużenie terminu z 14 do 180 dni na zwrot środków podróżnym za sprzeczne z prawem unijnym. Niewykluczone, że w ślad za tym ostatnim pojawią się roszczenia podróżnych o zapłatę odsetek za opóźnienie w zapłacie.

Wypłaty z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego na rzecz podróżnych (art. 15ka, 15kb tarczy antykryzysowej)

Organizator turystyki będzie mógł, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, złożyć wniosek do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (UFG) o udzielenie wypłaty środków pieniężnych wpłaconych na poczet odwołanej imprezy turystycznej na rzecz podróżujących, którzy nie zdecydowali się na przyjęcie vouchera (art. 15 ka tarczy antykryzysowej).

O wypłatę środków będą mogli ubiegać się wyłącznie zarejestrowani organizatorzy turystyki, którzy przyjęli płatności w formie bezgotówkowej. Warunkiem wypłaty środków będzie dokonanie przez organizatora wpłaty w wysokości 7,5% łącznej wartości wypłat objętych wnioskiem oraz opłaty w wysokości 2,5% lub 4,1% (w zależności od tego, czy wniosek składa mały czy duży przedsiębiorca) łącznej wartości wypłat na rzecz Turystycznego Funduszu Pomocowego objętych tym wnioskiem w terminie 7 dni od złożenia wniosku.

Niezależnie od wniosku organizatora również podróżujący, który zawarł umowę o organizację imprezy turystycznej i na rzecz którego ma być dokonana wypłata, składa wniosek za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, wskazując swoje dane osobowe oraz: datę powiadomienia przez podróżnego o odstąpieniu od umowy o udział w imprezie turystycznej lub powiadomienia o rozwiązaniu umowy o udział w imprezie turystycznej przez organizatora turystyki, datę rozpoczęcia imprezy turystycznej, wysokość wpłaconych kwot za imprezę turystyczną i daty obciążenia lub uznania rachunku, a także numer rachunku obciążonego i uznanego.

UFG po otrzymaniu wniosków zarówno od organizatora turystyki, jak i podróżnego oraz po potwierdzeniu ich kompletności (w przypadku braków wzywa do usunięcia ich w terminie 14 dni) w terminie 30 dni od dnia wpływu późniejszego z wniosków będzie dokonywać weryfikacji wniosku. W przypadku konieczności przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego termin ulega przedłużeniu do 4 miesięcy od dnia otrzymania późniejszego z wniosków. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny w terminie 14 dni od dnia zakończenia weryfikacji wniosku dokonuje wypłaty na rzecz podróżnych.

Środki na wypłaty dla podróżnych pochodzić będą z Turystycznego Funduszu Zwrotów (TFZ). Proces weryfikacji i wypłat jest dokonywany z uwzględnieniem dostępności środków w Turystycznym Funduszu Zwrotów, z którego wypłaty są realizowane aż do wyczerpania środków.

Zwrotu wypłat otrzymanych z TFZ organizator turystyki dokonuje do TFZ w 72 równych ratach do wysokości łącznej kwoty stanowiącej ich równowartość pomniejszonej o wpłatę dokonaną w terminie 7 dni od złożenia wniosku (7,5 % łącznej wartości wypłat objętych wnioskiem) w terminie do 21. dnia każdego miesiąca, począwszy od kwietnia 2021 r., chyba że wypłaty środków na rzecz podróżującego dokonano po 31 marca 2021 r. W takim przypadku termin zwrotu pierwszej raty przypada na 21. dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym została dokonana wypłata środków. Raty oblicza się indywidualnie dla każdego organizatora turystyki w odniesieniu do wysokości wypłat dokonanych przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny na wniosek tego organizatora turystyki. Po dokonaniu ostatecznych rozliczeń z organizatorami turystyki środki Funduszu Zwrotów podlegają przekazaniu na rachunek wskazany przez ministra właściwego do spraw turystyki. Z chwilą przekazania tych środków Turystyczny Fundusz Zwrotów ulega likwidacji.

Należy zauważyć, że ustawa nowelizująca wprowadza również zasadę, że jeśli w trakcie biegu 14 dniowego terminu liczonego od dnia rozwiązania umowy o udział w imprezie turystycznej na zwrot środków przez organizatora (art. 47 ust 6 ustawy o imprezach turystycznych) zostanie złożony wniosek o wypłatę środków przez organizatora turystyki oraz podróżnego do  UFG albo w sytuacji, gdy wniosek o taką wypłatę zostanie złożony do dnia 1 października 2020 r. a wypłata tych środków nastąpi  na rzecz podróżnego przez UFG  to termin zwrotu poniesionych przez podróżnego opłat i wpłat na poczet imprezy turystycznej  uznaje się za zachowany, (art. 15 ka ust. 19 tarczy antykryzysowej). Rozwiązanie to stanowi próbę uniknięcia przez ustawodawcę ryzyka obciążenia Skarbu Państwa odsetkami za opóźnienie w zwrocie środków na rzecz podróżnego wypłaconych po upływie terminu 14 dni, określonego przepisem art. 47 ust. 6 ustawy o imprezach turystycznych, a stanowiącego w tym zakresie implementacje unijnej dyrektywy.

Z kolei Turystyczny Fundusz Pomocowy będzie zasilany składkami od organizatorów turystyki w wysokości 30 zł od każdej zawartej umowy z podróżnym. Ze środków zgromadzonych w Funduszu Pomocowym zapewniane będą organizatorom turystyki wypłaty środków na pokrycie zwrotów podróżnym wpłat należności za imprezy turystyczne, które nie zostaną zrealizowane z powodu ogłoszenia albo wystąpienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub w miejscu realizacji imprezy turystycznej nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności, o których mowa w art. 4 pkt 15 ustawy o imprezach turystycznych, uznanych za właściwe dla uruchomienia tychże wypłat w przypadku, gdy organizator turystyki nie jest w stanie zapewnić podróżnym zwrotów należności za imprezę turystyczną. Organizator turystyki oraz podróżny składają wniosek o wypłatę środków z tego funduszu przed upływem 14 dni od dnia rozwiązania umowy.