CIT estoński dostępny w każdym czasie

Głównym założeniem CIT estońskiego jest odroczenie zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych do momentu faktycznej dystrybucji zysku na rzecz wspólników/udziałowców/akcjonariuszy. Spółka, która wybrała tę formę opodatkowania, de facto przestaje prowadzić rachunkowość podatkową i nie jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od swoich bieżących przychodów. Ten stan trwa do momentu, w którym spółka zadecyduje (po minimum 4 latach obrotowych) o braku kontynuacji stosowania opodatkowania estońskiego – wówczas następuje powrót do klasycznej kalkulacji podatku CIT.

Co niezwykle istotne, zysk spółki wypracowany „w systemie estońskim” nie podlega opodatkowaniu również po podjęciu decyzji o zaprzestaniu stosowania tej formy opodatkowania. Na pierwszy plan wysuwa się poprawa płynności przedsiębiorstwa, pojawienie się dodatkowych środków na inwestycje oraz znaczący wzrost zysku netto spółki.

Zmiany na lepsze – estoński CIT 

Przepisy ustawy o CIT dotyczące ryczałtu od dochodów spółek, popularnie nazywanego „CIT estońskim”, wraz z początkiem 2022 r. przeszły szereg modyfikacji. Co istotne, modyfikacji szczególnie korzystnych dla podatników.

Z ustawy podatkowej zniknęło przede wszystkim ograniczenie kręgu podmiotów mogących uczestniczyć w systemie estońskiego CIT, które związane było z górnym limitem przychodów rocznych podatnika (100 mln zł brutto). Jednocześnie poszerzono krąg podatników dopuszczonych do ryczałtu o spółki komandytowe oraz komandytowo-akcyjne.

Zniesiony został również wymóg ponoszenia nakładów inwestycyjnych. W wersji ustawy obowiązującej do 31 grudnia 2021 r. podatnik opodatkowany ryczałtem był zobowiązany ponosić bezpośrednie nakłady na cele inwestycyjne w wysokości większej o:

1. 15%, jednak nie mniejszej niż 20 000 zł – w okresie 2 kolejno następujących po sobie lat podatkowych opodatkowania ryczałtem, albo
2. 33%, jednak nie mniejszej niż 50 000 zł – w okresie 4 lat podatkowych,

w stosunku do wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do grup 3–8 Klasyfikacji ustalonej na ostatni dzień roku podatkowego poprzedzającego odpowiednio dwuletni albo czteroletni okres opodatkowania ryczałtem.

Aktualne warunki opodatkowania – CIT estoński

• Struktura udziałów – z systemu estońskiego mogą skorzystać spółki, których wspólnikami są wyłącznie osoby fizyczne, a sama spółka nie może mieć zaangażowania w innych podmiotach (udziałów, akcji, praw etc.).
• Struktura przychodów – tak zwane przychody pasywne podatnika (np. odsetki, należności licencyjne, gwarancje) muszą stanowić mniej niż 50% przychodów z działalności osiągniętych w poprzednim roku podatkowym.
• Standardy rachunkowości – podatnik nie może sporządzać za okres opodatkowania ryczałtem sprawozdań finansowych zgodnie z MSR na podstawie art. 45 ust. 1a i 1b ustawy o rachunkowości.
• Zatrudnienie – podatnik powinien zatrudniać na podstawie umowy o pracę co najmniej 3 osoby w przeliczeniu na pełne etaty lub ponosić miesięcznie wydatki w kwocie stanowiącej co najmniej trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z tytułu wypłaty wynagrodzeń na rzecz zatrudnionych na podstawie umowy innej niż umowa o pracę co najmniej 3 osób fizycznych, od których odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne.

Kalkulacja podatku – CIT estoński

Spółka nie jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego od przychodów osiąganych w okresie estońskim do momentu podjęcia decyzji o dystrybucji zysku na rzecz wspólników (tj. o wypłacie dywidendy czy zysku w spółkach osobowych). Dopóki zatem wspomniana decyzja nie zostanie podjęta, spółka może swobodnie dysponować kwotą hipotetycznego podatku, który w tradycyjnym opodatkowaniu CIT musiałby zostać przekazany do budżetu państwa.

Decyzja o wypłacie dywidendy powoduje konieczność zapłaty CIT przy jednoczesnej aktywacji preferencji podatkowej dla wspólników spółki otrzymujących udział w zysku. W takim przypadku ryczałt CIT wynosi odpowiednio:

• 10% podstawy opodatkowania – w przypadku małego podatnika (przychód spółki do 2 mln euro rocznie),
• 20% podstawy opodatkowania – w przypadku podatnika innego niż wskazany w pkt wyżej.

Wspólnik spółki otrzymujący dywidendę jest z kolei uprawniony do odliczenia od swojego podatku dochodowego (PIT) kwoty podatku zapłaconego już przez spółkę. Podatek wspólnika pomniejsza się o kwotę stanowiącą:

• 90% kwoty należnego ryczałtu od dochodów spółek w przeliczeniu na wielkość udziałów posiadanych przez wspólnika w spółce o statusie małego podatnika lub
• 70% kwoty należnego ryczałtu od dochodów spółek w przeliczeniu na wielkość udziałów posiadanych przez wspólnika w spółce o statusie innym niż małego podatnika.

Nie wdając się w szczegółową kalkulację: system estoński pozwala na efektywne opodatkowanie dochodu wypracowanego przez spółkę oraz dystrybuowanego do wspólnika na poziomie 20% w przypadku małego podatnika oraz na poziomie 25% w pozostałych przypadkach.

Porównując te liczby odpowiednio do stawek 26,29% dla małych podatników oraz 34,39% dla pozostałych w tradycyjnym opodatkowaniu CIT, można zauważyć, że system estoński stwarza możliwość optymalizacji wysokości podatku dochodowego również w sytuacji wypłaty zysku na rzecz wspólników.

Analogiczne zasady obowiązują także przy wypłacie zaliczek na poczet zysku w spółkach osobowych lub zaliczek na poczet dywidendy w spółkach kapitałowych.

Termin rejestracji w systemie estońskim

Spółka może zadecydować o stosowaniu ryczałtowego opodatkowania przychodów w każdym momencie, wraz z początkiem dowolnego miesiąca. Realizując ten zamiar, spółka zawiadamia naczelnika właściwego urzędu skarbowego na formularzu ZAW-RD oraz zamyka księgi rachunkowe na koniec miesiąca poprzedzającego i sporządza sprawozdanie finansowe zgodnie z przepisami o rachunkowości. Księgi ulegają ponownemu otwarciu wraz z początkiem pierwszego miesiąca opodatkowania w systemie estońskim.

Premia inwestycyjna a CIT estoński

CIT estoński miał być zachętą do reinwestowania zysków spółek i można zaryzykować twierdzenie, że po obszernej nowelizacji przepisów, która weszła w życie z początkiem 2022 r., wreszcie zaczął pełnić taką funkcję. Po likwidacji niektórych barier związanych ze skorzystaniem z tej formy opodatkowania oraz zniesieniu arbitralnego wymogu ponoszenia nakładów inwestycyjnych podatnicy zyskali możliwość natychmiastowej poprawy płynności finansowej oraz zastrzyk własnego kapitału do podjęcia nowych inwestycji. Zalety, jakie niesie za sobą ryczałt od dochodów spółek, zostają przy tym zachowane również w momencie podjęcia decyzji o dystrybucji zysku na rzecz właścicieli przedsiębiorstwa.