Zakaz geoblokowania – Rozporządzenie w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego

W czasie pandemii COVID-19 wielu przedsiębiorców przeniosło swoje usługi i sprzedaż towarów do sieci. Klienci korzystają ze sklepów internetowych na coraz większą skalę. W związku z powyższym szczególnie istotny pozostaje tzw. zakaz geoblokowania klientów.

W dniu 3 grudnia 2018 r. zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/302 z dnia 28 lutego 2018 r. w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji klientów ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym oraz w sprawie zmiany rozporządzeń (WE) nr 2006/2004 oraz (UE) 2017/2394 i dyrektywy 2009/22/WE (dalej „Rozporządzenie”).

Rozporządzenie w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego

Celem Rozporządzenia jest zapobieganie dyskryminacji klientów ze względu na przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności, w tym zapobieganie nieuzasadnionemu blokowaniu geograficznemu, w transakcjach transgranicznych między handlowcami a klientami dotyczących sprzedaży towarów i świadczenia usług w Unii Europejskiej.

Rozporządzenie zakazuje również stosowania nieuzasadnionych różnic w traktowaniu klientów ze względu na inne kryteria, które prowadzą do takich samych skutków, jak stosowanie kryteriów bezpośrednio opartych na przynależności państwowej klientów lub ich miejscu zamieszkania, opierających się w szczególności na informacjach wskazujących na fizyczną lokalizację klientów, takich jak adres IP używany przy dostępie do interfejsu internetowego, adres podany do celów dostawy towarów, wybór języka lub państwo członkowskie, w którym wydano instrument płatniczy klienta.

Przepisy Rozporządzenia dotyczą handlu elektronicznego, ale wyłączone z zakresu jego obowiązywania zostały m.in. usługi finansowe, zdrowotne, audiowizualne czy usługi w dziedzinie transportu. Rozporządzenie nie ma zastosowania do sytuacji czysto wewnątrzkrajowych, gdy wszystkie istotne elementy transakcji mają miejsce w obrębie jednego państwa członkowskiego. Spory indywidualne na tle stosowania Rozporządzenia rozpatrują sądy powszechne, a naruszenia publiczno‑prawne Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Zakres zakazu geoblokowania – co oznacza?

Według definicji zawartej w Rozporządzeniu termin „klient” oznacza konsumenta, który jest obywatelem państwa członkowskiego lub ma miejsce zamieszkania w państwie członkowskim, lub przedsiębiorstwo, którego miejscem prowadzenia działalności jest państwo członkowskie, i korzysta z usługi lub kupuje towar lub zamierza to zrobić w Unii Europejskiej wyłącznie do użytku końcowego.

Zakaz geoblokowania oznacza, że nie można przy użyciu środków technicznych ani w inny sposób, blokować ani ograniczać dostępu do strony internetowej klientowi z innego kraju Unii Europejskiej (np. wykorzystując jego adres IP, dane z GPS lokalizujące użytkownika). Ponadto nie można stosować automatycznych przekierowań do wersji swojego interfejsu internetowego różniącej się od interfejsu internetowego, do którego klient starał się pierwotnie uzyskać dostęp, pod względem układu, używanego języka lub innych cech dostosowujących ten interfejs do specyfiki klientów o określonej przynależności państwowej, miejscu zamieszkania lub miejscu prowadzenia działalności, chyba że klient wyraźnie udzielił zgody na takie przekierowanie.

Niemniej, nawet gdy klient wyrazi zgodę na przekierowanie, wersja interfejsu internetowego sprzedawcy, do której klient początkowo próbował uzyskać dostęp, musi pozostać łatwo dostępna dla tego klienta. Co istotne, sprzedawcy nie mają obowiązku uzyskiwania wyraźnej zgody klienta za każdym razem, gdy korzysta on z tego samego interfejsu internetowego. W przypadku, gdy klient raz udzieli wyraźnej zgody, w tym przez podanie swoich preferencji mających zastosowanie do konta indywidualnego, taką zgodę należy uznawać za ważną przy każdym kolejnym skorzystaniu przez tego klienta z tego samego interfejsu internetowego. Klient powinien mieć możliwość wycofania takiej zgody w dowolnym momencie.

Zakaz różnicowania ogólnych warunków dostępu do towarów lub usług

Zgodnie z Rozporządzeniem zakazane jest różnicowanie ogólnych warunków dostępu do towarów lub usług ze względów związanych z przynależnością państwową klienta, jego miejscem zamieszkania lub miejscem prowadzenia działalności, gdy klient zamierza:

• kupić towary od handlowca, a towary te są dostarczane do miejsca w państwie członkowskim, do którego dostawę handlowiec oferuje w ogólnych warunkach dostępu, albo towary te są odbierane w miejscu uzgodnionym przez handlowca i klienta w państwie członkowskim, w którym handlowiec oferuje taką możliwość w ogólnych warunkach dostępu;
• skorzystać z usług świadczonych przez handlowca drogą elektroniczną, innych niż usługi, których główną cechą jest zapewnienie dostępu do utworów chronionych prawem autorskim;
• skorzystać ze świadczonych przez handlowca usług innych niż usługi świadczone drogą elektroniczną, w danej lokalizacji fizycznej na terytorium państwa członkowskiego, w którym handlowiec prowadzi działalność.

Zakaz dyskryminacji nie oznacza wymogu stosowania tych samych cen

Warto podkreślić, że zakaz dyskryminacji klientów nie oznacza, że przedsiębiorca powinien stosować te same ceny na terenie krajów Unii Europejskiej. Klient powinien mieć jednak dostęp do cen oferowanych w innych krajach Unii Europejskiej.

Jak wskazano w motywach Rozporządzenia, zakazu tego nie należy rozumieć jako uniemożliwiającego handlowcowi niedyskryminujące oferowanie zróżnicowanych warunków, w tym różnych cen, w różnych punktach sprzedaży, na przykład w sklepach i na stronach internetowych, lub składanie konkretnych ofert tylko na określonym terytorium w danym państwie członkowskim.

Rozporządzenie nie powinno być rozumiane jako nakładające obowiązek transgranicznej dostawy towarów do innego państwa członkowskiego, w którym handlowiec nie oferuje klientom możliwości takiej dostawy. Postanowień Rozporządzenia nie należy również rozumieć jako wprowadzających dodatkowy obowiązek ponoszenia kosztów wysyłki i transportu przez handlowca. Jeśli zatem sklep internetowy zarejestrowany w Polsce oferuje dostawy wyłącznie na terenie Polski, nie może blokować dostępu do swojej strony internetowej klientom z innych krajów Unii Europejskiej, którzy chcą podać adres odbioru w Polsce albo dokonać odbioru osobistego.

Zakaz dyskryminacji wynikający z Rozporządzenia

Ponadto Rozporządzenie zakazuje dyskryminującego stosowania wobec klientów z innych państw członkowskich zróżnicowanych warunków w odniesieniu do transakcji płatniczej. Dotyczy to sytuacji, gdy transakcji elektronicznej dokonuje się za pomocą polecenia przelewu, polecenia zapłaty lub instrumentu płatniczego opartego na karcie w obrębie tej samej marki płatniczej i kategorii. Powyższe oznacza, że nie można odmówić klientowi dokonania płatności za towar lub usługę ze względu na lokalizację rachunku płatniczego, miejsce prowadzenia działalności dostawcy usług płatniczych lub miejsce wydania instrumentu płatniczego w Unii Europejskiej.

Jak nie naruszyć przepisów Rozporządzenia w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego?

Reasumując, aby nie narazić się na zarzut naruszenia przepisów Rozporządzenia, przedsiębiorcy powinni dokonać przeglądu funkcjonowania swoich e-sklepów pod kątem spełnienia poniższych wymogów:

• na stronie internetowej nie można stosować żadnych blokad kupujących: ze względu na adres IP, adres, kod pocztowy, państwo wydania karty płatniczej, wybór języka sklepu itp.;
• nie można stosować automatycznych przekierowań do innych wersji e-sklepu, można jedynie wyświetlać komunikat z propozycją przeniesienia do innej wersji e- sklepu, a przed przekierowaniem klienta należy uzyskać jego zgodę oraz zapewnić możliwość powrotu w każdej chwili na stronę, którą klient wybrał w pierwszej kolejności;
• wszyscy klienci z każdego kraju Unii Europejskiej muszą mieć zagwarantowany równy dostęp do każdej wersji e-sklepu oraz możliwość dokonania zakupu na warunkach w nim oferowanych;
• zakazane jest stosowanie zróżnicowanych warunków płatności wobec klientów z innych krajów Unii Europejskiej.